މާލޭގައި އެއްގަމު އުޅަނދު ފަހަރު ގިނަވަމުން އައި މިންވަރަށް ޕާކު ކުރާނެ ޖާގަ ނެތުމުގެ ސަބަބުން ނުކުންނަމުން އައި މައްސަލަތަކަކީ އެތައް އަހަރެއްވީ މައްސަލަތަކެއް. ޤަވާއިދާއި ޚިލާފަށް ޕާކުކުރުން ހުއްޓުވުމަށް ކަމަށްބުނެ ޕާކިން ވަޔަލޭޝަން ސްޓިކާ ޖަހަން ފެށުން ފިޔަވައި އެކަން ހައްލު ކުރުމަށް ސަރުކާރުތަކުން އެކަށީގެންވާ މަސައްކަތްތަކެއް ކޮށްފައެއް ނެތް.

ރައްޔިތުން ވެރިކަމަށް ބޭފުޅަކު ހޮވަނީ ފޮނި އުއްމީދު ތަކަކާއި އެކުގައެވެ. ދިރިއުޅުމުގެ ހާލަތު ރަނގަޅުވެ، ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި ހަމަހަމަކަން ޤާއިމްވެ، ހަމަޖެހޭ ޞުލްޙަވެރި އަބުރުވެރި ދިރިއުޅުމެއްގެ އުޅެވޭނެ ކަމުގެ ހުވަފެންތައް ދެކެމުންނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރައްޔިތުން އިންތިޚާބުކުރި ވެރިޔާ އުފައްދާ ސަރުކާރުތަކުން ޖަމާޢަތާއި ފަރުދުންނަށް ދޭ، މާލީ، ނަފްސާނީ، އަދި ޖިސްމާނީ އަނިޔާގެ ބަދަލެއް އިންސާފެއް ހޯދަން ރައްޔިތު މީހާ ދާނެ ތަނެއް ނެތެވެ. އެ ބޮޑު ބޭއިންސާފަށް އިންސާފެއް ހޯދޭނެ ގޮތެއްވެސް ނޯވެއެވެ. ކޮންމެ ފަސް އަހަރަކުން ރައްޔިތުންވެރިކަން ބަދަލުކޮށްގެން އިންސާފު ލިބޭނެ ކަމަށް އޮތީ ހަމައެކަނި އުއްމީދު ކުރުމެވެ.

އިޤުތިޞާދީ މާހިރުން ހާމަކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ނައުރޫއަށް ދިމާވި މައްސަލައަކީ އެޤައުމުގެ އިޤުތިޞާދު މެނޭޖު ނުކުރެވުމެވެ. އަދި ޤައުމުގައި ހުރި ޤުދުރަތީ ރިސޯސްތައް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ބޭނުން ނުކުރެވެމެވެ. އެހެންކަމުން ނައުރޫއަށް ވެގެން ދިޔަ ގޮތަކީ، ދުނިޔޭގެ ކުދި ޖަޒިރާ އެހެން ޤައުމުތަކަށް އޮތް މިސާލަކަށް ވާއިރު، ދިވެހިރާއްޖޭގެ މިސްރާބު މިހުރީ ކިހިނެއްތޯ ވިސްނާލަން ޖެހެއެވެ.

ސިޔާސީ ދާއިރާގެ ފުންނާބު އުސްބޭފުޅުންނާއި، ސިޔާސީ ދާއިރާ ތަޖުރިބާ ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ ބޭފުޅުން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިޚާބު ކާމިޔާބު ކުރުމަށް އެންމެ ޔަޤީން ގޮތަކީ، ޕާޓީ ޓިކެޓެއްގައި އިންތިޚާބަށް ނުކުތުމެވެ.

ފޮރިން މިނިސްޓަރ މޫސާ ޒަމީރު، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އަރިހުގައި ކޮޅުމަޑުލަށް ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅުގައި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ސަރުކާރަށް ލިބުން މުހިއްމު މިންވަރު ރައްޔިތުންނަށް ހާމަކޮށްދެއްވީ، ބަނޑަށް ޖެހިދާނެ ކަމުގެ ބިރުވެރިކަމުން ސަލާމަތް ވުމަށެވެ. އެހެންވެ އެއަޑު އަހަން ތިބި ދޮށީ އުމުރުގެ މީހުންނާއި އެވާހަކަތައް ކާފަ މާމައިންނާއި، މައިންބަފައިންގެ ފުށުން އިވިފައިވާ މީހުންނަށް ކުރީ ނުތަނަވަސް އަސަރެކެވެ.

އިއްޔެ ބޭއްވި ނޫސްކޮންފަރެންސަކީވެސް، ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ ނިންމެވުންތަކާއި ގުޅޭ ގޮތުން ބޭއްވެވި ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމެއް ނަމަވެސް، ރާއްޖޭގައި ހިނގާ ކަންކަމާއި ގުޅޭ ގޮތުން ޖަވާބެއްދޭނެ މީހަކު ފެންނަން ނެތުމާއި އެކު ނޫސްވެރިންގެ ސުވާލުތައް އޮއްސާލީ ނާޒިމަށެވެ. ނާޒިމްގެ ބަސްފުޅަކީ އެއީ އެމަނިކުފާނުގެ ދާއިރާ ނޫންކަމަށެވެ.

އަޔޯދިޔާގައި ހުރި، ބާބްރީ މަސްޖިދަކީ، މީލާދީން 1529 ވަނަ އަހަރު މުޣަލް ރަސްގެފާނު ބިނާކުރެއްވި މިސްކިތެކެވެ. އެމިސްކިތް ނިސްބަތް ކުރެވިފައި ވަނީ އެރަސްގެފާނަށެވެ. ހިންދީންގެ އަގީދާގައި އެމީހުންގެ ކަލާނގެކަމަށް ބަލާ ރާމް އުފަންވެފައިވާ ކަމަށް އެމީހުން ޤަބޫލުކުރަނީ އަޔޯދިޔާއަށެވެ. އަޔޯދިޔާގައި ބާބްރީ މަސްޖިދު ބިނާކޮށްފައި ވަނީ، ހިންދޫންގެ ފައްޅިއެއް ހުރިތަނުގައި ކަމަށް ހިންދީ ދައުވާކުރަން ފެށީ މީލާދީން 19 ވަނަ ޤަރުނުގެ މެދުތެރޭގައެވެ.

އެއް ފެންވަރެއްގައި ނަވާރަ އަހަރު ވަންދެން ފުޓުބޯޅަ ކުޅުމަށްފަހު ނިމިދިޔަ 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ފަހުކޮޅު ފުޓުބޯޅައިން ރިޓަޔާކުރި އަބްދުﷲ ހަނީފް (ބެންޖޯ)ގެ ކާމިޔާބީތަކުގެ ސިއްރަކީ އޭނާގެ "ޑިސިޕްލިން" ކަމާމެދު އެއްވެސް ޝައްކެއް ނެތެވެ. އުމުރުން މިހާރު 39 އަހަރުގެ ބެންޖޯ "ނޫން" އަށް ދިން ޙާއްސަ އިންޓަވިއުއެއްގައި ފާހަގަކުރި ގޮތުން، ދަނޑުމަތީގަ އާއި ދަނޑުން ބޭރުގައި އޭނާ އެންމެ އިސްކަންދޭ އެއް ކަމަކީ ކުޅުންތެރިއެއްގެ އަހުލާގު ހިފެހެއްޓުމެވެ. މިއީ މިހާރުގެ ކުޅިވަރު ކުޅުންތެރިން ބެންޖޯގެ ކެރިއަރުން ދަސްކުރަންވީ އެންމެ މުހިންމު އެއް ފިލާވަޅެވެ.

އިންޑިއާ އާއި ފެއަށް ސަރުކާރުން ފިޔަވަޅަކަށް ފަހު ފިޔަވަޅެއް އަޅަމުން ދާއިރު އިންޑިއާއިން ނުސީދާ ގޮތުން މިދޭ މެސެޖަކީ، އިންޑިއާއިން ދިވެހިރާއްޖެއާ މާދުރަށް ފިޔަވަޅެއް އަޅައިފާނެ ކަމުގެ ސިގްނަލެކެވެ. އިންޑިއާގެ ރައްޔިތުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް އަންނަން ޖެހޭނޭ ބޭނުމެއް ނެތްކަމުގެ ސިގްނަލެކެވެ.

އެންމެ ފަހުން ބޭއްވި ވޮލީބޯޅަ އެސޯސިއޭޝަން ކަޕްގެ އެންމެ އުއްމީދީ ކުޅުންތެރިޔާގެ މަގާމު ހޯދި އުމުރުން 18 އަހަރުގެ މުހައްމަދު ލަތުފާނުގެ އަމާޒަކީ، ގައުމީ ޖާޒީ އާއި ވެލިދޫ ސްޕޯޓްސް ކްލަބްގެ ޖާޒީގައި ރަން މެޑަލް ހޯދުމެވެ. އިސްކޮޅުގައި 6 ފޫޓު 7 އިންޗި ހުންނަ ލަތުފާނު، ގައުމީ ފެންވަރުގައި ކުޅުނު ފުރަތަމަ މުބާރާތުން މި ލިބުނު ކާމިޔާބީއަކީ ވެސް، އޭނާގެ މަންޒިލަށް ވާސިލްވުމަށް ކުރާ ބުރަ މަސައްކަތަށް ހެކިދޭ ދަލީލެއްކަން ހަމަޔަގީނެވެ.

މަޝްހޫރު ހަމުގެ ޚާއްޞަ ޑޮކްޓަރަކުން ވިދާޅުވީ، މިފަހަކަށް އައިސް މާލޭގައި، ބުޅަލުގެ ނަޖިހުގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ހަމުގެ ބަލިތަކާއި އިންފެކްޝަންތައް ވަރަށް ބޮޑަށް އިތުރުވަމުން އަންނަ ކަމަށެވެ. މިގޮތުން ބުޅަލުގެ ނަޖިސް ސީދާކޮށް ހަމުގައި ނުޖެހުނަސް ނަޖިސް އެކުލެވިފައިވާ ފެނާއި ބުޅަލުގެ ނަޖިސް ހޭކިފައި ހުރި ތަންތަނުގައި ޖެހުމުންވެސް ބަލި އަރާގޮތް މެދުވެރިވެއެވެ.

ސުނާމީވކާރިސާއަށް ފަހު، ކަނދޮޅުދޫ މީހުން ދުވާފަރަށް ބަދަލުވި އިރު، އެމީހުންނަށްވެސް ދިމާވީ ހަމަ އެމައްސަލަތަކެވެ. މިމައްސަލަ ދިމާވީ، ސުނާމީއަށްފަހު ފާގަތި ދިރިއުޅުމެއްގެ އުއްމީދުގައި ސަރުކާރުން ދެއްކި ޕްލޭންތައް ޤަބޫލު ކުރި މީހުންނަށެވެ. އެހެން ރަށްރަށުގައި އަމިއްލަ މީހުންގެ ގޯތީގައި ސަރުކާރުން ގެތައް އަޅައިދިން އިރު، ބައެއް މީހުންގެ ގޯތީގައި ތިން ކޮޓަރީގެ ދެގެ އަދި 3 ގެވެސް ސަރުކާރުން އަޅައިދިނެވެ. ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތުތަކަށް ބޯލަނބައި ގޯތިތައް ދޫކޮށްލި މީހުންނާއި އެމީހުންގެ ދަރީންނަށް ކުރިމަތިލާން ޖެހުނީ އެތައް ގިނަ މައްސަލަތަކަކާއެވެ. އެމައްސަލަތައް ހައްލުކޮށްދޭކަން އެއްވެސް ސަރުކާރަކުން އަމަލީ ގޮތުން އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި މަސައްކަތެއް ނުކުރިއެވެ.

އެންމެ ފުރަތަމަ މި މުބާރާތް އިއުލާންކުރިއިރު، މުބާރާތުގައި ވާދަކުރަން ނިންމީ 20 ޓީމެވެ. އަދި އޭގެ ތެރެއިން 15 ޓީމަކީ ދަނޑުމަތީގައި ކޮންމެ ނަތީޖާއެއް ނެރުނަސް، ކޮންމެ އަހަރަކު މުބާރާތް ކުޅޭނެ ޓީމުތަކެއްގޮތަށް ނިންމާފައި އޮތެވެ. އެ ނިންމުމާ، މުބާރާތް ބޭއްވުމަށް ބޭނުންވެގެން އުޅޭ ބައެއް ޓީމުތަކުގެ މިހާރުގެ ފެންވަރަށް ރަނގަޅަށް ނަޒަރު ހިންގާލާއިރު، ވަކި ކްލަބް ތަކަކުން ޔޫރަޕްގެ ފުޓުބޯޅައަށް ނުފޫޒު ހިންގާލަން އުޅެމުންދާކަން ސިފަކުރެވެއެވެ.

ނައީޝް ގެއްލުނުތާ މިއަދަށް 3 ދުވަސްވެފައި ވާއިރު އެމްއެންޑީއެފުން މިހާތަނަށް ކުރި މަސައްކަތުން އެޒުވާނާ ފެނިފައެއް ނުވެއެވެ. ނައީޝް ހޯދުމުގެ މަސައްކަތުގައި އިންޑިއާއިން ހަދިޔާކޮށްފައިވާ ޑޯނިއަރ މަތިންދާ ބޯޓާއި، ހެލިކޮޕްޓަރުތައް ބޭނުން ނުކުރާ ސަބަބަކީ، ކޮބައިތޯ ސުވާލުކުރުމުން އެމްއެންޑީއެފްގެ މީޑިއާ އޮފިޝަލް ވިދާޅުވީ، އެކަމާއި ގުޅޭ ގޮތުން ކޮމެންޓެއް ނެތް ކަމަށެވެ.

އިތުބާރުހުރިގޮތެއްގައި އެނގިފައިވާ ގޮތުގައި އޮންލައިން ނޫސްތައް ބްލޮކްކޮށްފައި ވަނީ، ސީދާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ބަސްފުޅެއް ނެތި، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހުގެ ސިޔާސީ އިސްމަޤާމުތަކެއްގައި ތިއްބެވި ބޭފުޅުންތަކެއްގެ ނިންމެވުމަށެވެ. އޭގެ ނަތީޖާއަކަށްވީ، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ.މުހައްމަދު މުޢިއްޒުގެ ސަރުކާރު ބަދުނާމުވެ ފިއްތުންތަކާއި ކުރިމަތިލާންޖެހުމެވެ. އަދި ސަރުކާރަށް ފާޑުކިޔައި ލިޔުންތައް ޝާއިއުކުރަމުން އައި އެނޫސް ވެބްސައިޓްތައް ކުރިން ނޭނގޭ އެތައްހާސް ބަޔަކަށް އެނގި އެނޫސްތަކުން ފަތުރާ ވާހަކަތައް ފޯރާ މީހުންގެ އަދަދު އިތުރުވެގެން ދިޔުމެވެ.

ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތަށް ސަރުކާރުން އަންނަ އަހަރަށް ލަފާކޮށްފައިވާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުގައި 400 މިލިޔަން ރުފިޔާ ހިމެނިއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ކުރީ ސަރުކާރު ނިމިގެންދިޔައިރު، މާލެއާ އެންމެ ގާތުގައި އޮތް ތިންފަޅެއް ހިއްކައިގެން ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ބޮޑު މަޝްރޫޢެއް ފެށިފައި އޮތުމާއި އެކު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ނިންމީ ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމަކީ މިވަގުތަށް ބޭނުމެއް އޮތް ކަމެއް ނޫންކަމަށެވެ.