ދުނިޔޭގެ އާއިލާ ތަކުގެ ދުވަހުގެ ގޮތުގައި ކޮންމެ އަހަރެއްގެ މެއި މަހުގެ 15 ވަނަ ދުވަސް ފާހަގަކުރާއިރު، އާއިލާ އާއި ބެހޭ ކޯޓުގެ އިސް ޤާޟީ ފާހަގަކޮށްދެއްވީ ރާއްޖޭގައި އާއިލާތައް ރޫޅޭ މައިގަނޑުމައްސަލަ ތަކެވެ. އެއީ ޙައްލެއް ނުލިބި ދިގުލާފައިވާ އެތައް މައްސަލަތަކެއްގެ ތެރޭގައި ހިމެނި ނުކުންނަމުން އަންނަ ނަތީޖާއެކެވެ.

2023 ވަނަ އަހަރުގެ ދުނިޔޭގެ ވަރީގެ ތަފާސް ހިސާބުތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި، މުޅި ދުނިޔޭގައިވެސް ވަރި އެންމެ ގިނަ ޤައުމަކީ ދިވެހި ރާއްޖޭގައެވެ. ރާއްޖޭގައި ކުރާ ކައިވެނިތަކަށް ބަލާއިރު، އަހަރެއްގެ ތެރޭގައި ކޮންމެ އެއްހާސް ކައިވެންޏަކުން %5.52 ކައިވެނި ރޫޅެއެވެ. ދުނިޔޭގައި ދެވަނައަށް އެންމެ ވަރިގިނަ ކަޒަކިސްތާނުގައިވެސް އެނިސްބަތް އުޅެނީ، %4.6 ޕަސެންޓްގައެވެ. ދުނިޔޭގައި އެެންމެ ވަރި މަދު ޤައުމަކީ، ދިވެހިރާއްޖެއާ އަވައްޓެރި ސްރީލަންކާއެވެ. ސްރީލަންކާގައި ވަރީގެ ނިސްބަތަކީ އަހަަރަކު ރޫޅެނީ، ކޮންމެ އެއްހާސް ކައިވެންޏަކުން، %0.15 ކައިވެންޏެވެ.

ބައިނަލްއަޤުވާމީ އާއިލާތަކުގެ ދުވަހުގައި، އާއިލާ އާއި ބެހޭ ކޯޓުގެ އިސް ޤާޟީ އަލްއުސްތާޛު އިބްރާހީމް މާހިރު ދެއްވި މެސެޖުގައި ވަނީ، ރާއްޖޭގައި ވަރި ގިނަވާކަމަށް ފާހަގަކުރެވޭ ސަބަބުތައް ހާމަކުރައްވާފައެވެ. އޭގެތެރެއިން މުހިއްމު ކަމެއްގެ ގޮތުގައި އެމަނިކުފާނު ފާހަގަކުރެއްވީ، ޒަވާޖީ ޙަޔާތަށް މިއަދުގެ ޒުވާންޖީލުގެ ހޭލުންތެރިކަން ކުޑަކަމެވެ. އަދި ޒަވާޖީޙަޔާތަށް ތަޢުލީމީ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ހޭލުންތެރިކަން އިތުރު ކުރަންޖެހޭކަން އެމަނިކުފާނު ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ.

މީގެ އިތުރުން ވަރަށް ކުދިކުދި މައްސަަލަތައް ހައްލުނުވެ ގިނަ ދުވަސްވެގެން ގޮސް އާއިލާތައް ރޫޅިގެންދާކަންވެސް އެމަނިކުފާނު ފާހަގަކުރައްވާފައިވެއެވެ. މިގޮތުން އާއިލީ މައްސަލަތައް ޙައްލުކުރުމުގައި އެކަށީގެންވާ މަސައްކަތެއް ނުކުރެވުމާއި ކަންކަން ޙިއްޞާކުރަންޖެހޭ ގާތް މީހުންގެ މަޝްވަރާ ހޯދިފައި ނުހުންނަކަންވެސް ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ.

އާއިލާ އާއި ބެހޭ ކޯޓުގެ އިސް ޤާޟީ އަލްއުސްތާޛު އިބްރާހީމް މާހިރު ވަނީ، މައްސަލަތައް ޙައްލުކޮށް ދަރިންނާއި އެކު އުފާވެރި އާއިލީ ވެއްޓެއްހޯދުމަށް ހިއްވަރު ދިނުމުގެ ބަދަލުގައި، މިފަހަކަށް އައި އަންހެނުންގެ ހައްޤުތައް ހޯދައިދިނުމުގެ ނަމުގައި ކައިވެނިތައް ރޫޅާލުމަށް ހިއްވަރުދޭކަންވެސް ފާހަގަކުރައްވާފައެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން އެތައް އަންހެނަކު އިތުރަށް ނިކަމެތިވެ ކުޑަކުދިންގެ ޙައްޤުތަކުން ދަރިން މަޙްރޫމްވާކަންވެސް އިސް ޤާޟީ ފާހަގަކުރައްވާފައިވެއެވެ. އިސް ޤާޟީގެ މެސެޖުގައި ވިދާޅުވީ އެފަދަ މައްސަލަތައް ކޯޓަށް ފާހަގަ ވަނީ، ވަރިވުމަށްފަހު ދަރިން ބެލުމާއި، ދަރިންގެ ޚަރަދާއި، ދަރިންނާ ބައްދަލުކުރުމާއި ގުޅޭގޮތުން ހުށައެޅޭ މައްސަލަތަކުގައި މީހުން ދައްކާ ވާހަކަތަކުން ކަމަށެވެ.

މީގެ އިތުރުން އާއިލާ އާއި ބެހޭ ކޯޓުގެ އިސް ޤާޟީ އަލްއުސްތާޛު އިބްރާހީމް މާހިރުގެ މެސެޖުގައި ވަނީ ގެވެށި އަނިޔާގެ މައްސަލަތައް އިތުރުވަމުންދާކަންވެސް ފާހަގަކުރައްވާފައެވެ. އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވީ، ގެވެށި އަނިޔާއިން ރައްކާތެރިކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން އަމުރުތައް ނެރެންޖެހޭ މިންވަރު ދަނީ އިތުރުވަމުން ކަމަށެވެ. 

ރާއްޖެއަކީ އާއިލީ މައްސަލަތައް ގިނަވެ އެންމެ ވަރި ގިނަ ޤައުމަށް ވީނަމަވެސް އެކަމަށް އެކަށީގެންވާ ޙައްލެއް ހޯދުމަށް ޤައުމީ ފެންވަރުގައި މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވިފައި ނެތްކަމުގައި އާއިލީ މައްސަލަތަކާއި ގުޅޭ ގޮތުން ކައުންސެލިން ދޭބޭފުޅުންވެސް ފާހަގަކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި އާއިލާ އާއިި ބެހޭ ޤާނޫނެއް އޮތް ނަމަވެސް އެ ޤާނޫނުގެ މައިގަނޑު މަފްހޫމަކަށް ވެފައި އޮތީ ޤާނޫނީ ތަޅުތަކެއްގެ ތެރޭގައި މީހުން ހިފަހައްޓައި އޮބަހެއްޓުމެވެ. އޭގެ ސަބަބުން ނުކުންނަ ނަތީޖާ ހިތިކަން ޤާނޫނީ ދާއިރާގެ ބޭފުޅުންވެސް ފާހަގަކުރައްވައެވެ.

ރާއްޖޭގައި އާއިލާތައް ރޫޅި ވަރި ގިނަވާ އެންމެ އަސާސީ އެއް ސަބަބަކީ، އިސްޤާޟީ ފާހަގަކުރެއްވި ފަދައިން ޒަވާޖީ ޙަޔާތަކަށް ޒުވާނުން ތައްޔާރުކުރެވިފައި ނެތުމެވެ. ތަޢުލީމީ މަރުޙަލާއަށް ބަލާއިރު، ދަށު ސާނަވީގެ ގުރޭޑް 9ގެ އިސްލާމް ފޮތުގައި ކައިވެންޏާއި ވަރީގެ ޔުނިޓެއް ހިމަނާފައި އޮތުން ފިޔަވައި ޒަވާޖީ ހަޔާތެއް މުހިއްމު ކަމާއި ކައިވެންޏެއްގެ ޒިންމާތަކާއި މެދު ކިޔަވައި ނިމިގެން ނުކުންނަ ޒުވާނުން ހޭލުންތެރިއެއް ނުކުރެވެއެވެ.

އޭގެ އިތުރުން ރާއްޖޭގައި އާއިލީ މައްސަލަތައް ދިމާ އަނެއް އަސާސީ މައްސަލައަކީ، ދިރިއުޅުމުގެ ޙާލަތެވެ. އެންމެ ބޮޑު ކަމަކީ، ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ދަތިކަމެވެ. އާއިލާއެއް ބިނާކުރުމުގައި އެންމެ އަސާސީ ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ބޯހިޔާވަހިކަމާއި ފުދުންތެރިކަން ހިމެނުނު ނަމަވެސް ރާއްޖޭގައި ސިޔާސަތު ބައްޓަންކުރެވިފައި އޮތީ އެމަގަކަށް ނޫނެވެ. އަދި އެކަމަށް އިސްނަގައިގެން މަސައްކަތް ކުރާތީއެއްވެސް ނުފެނެއެވެ.