މި މަހުގެ 7 ވަނަ ދުވަހު އިސްރާއީލް ނިދާފައި އޮތްވާ ހަމާސްއިން ދިން ވަރުގަދަ ހަމަލާއާއެކު، ފަލްސްތީނުގެ މިނިވަންކަމަށް ގޮވާލާ އަޑުތައް ގަދަވެއްޖެއެވެ. އަދި މީގެކުރިން ހަމައެކަނި ހަނގުރާމަވެރި ޖަމާއަތެއްގެ ގޮތުގައި ގިނަ ބަޔަކު ދެކެމުން އައި ހަމާސް ޖަމާއަތާމެދު ދުނިޔެ ދެކޭގޮތް ބަދަލުވާން ވަނީ ފަށާފައެވެ. މައިގަނޑު ސަބަބަކީ ފަލަސްތީނުގެ އަރަބިން ބޭނުންވާފަދަ މިނިވަންކަމެއް ހޯދައިދޭން ހަމައެކަނި މަސައްކަތްކުރާ ބަޔަކީ ހަމާސްކަމުގައި ގަބޫލުކުރެވެން ފެށުމެވެ.

އިސްރާއީލް ނިދާފައި އޮތްވާ ދިން ހަމަލާއަކީ ސައިކޮލަޖިކަލް އަދި ހަނގުރާމަވެރި ނަޒަރަކުން ބަލާއިރު ދުރުވިސްނުން ހުންނަފަދަ ލަޝްކަރެއްގެ ވިސްނުމެވެ. މިހާހިސާބުން ހަމާސްއަކީ ކޮބައިތޯވެސް ބަލަން އެބަޖެހެއެވެ.

1948 ވަނަ އަހަރު އިސްރާއީލަކީ ދައުލަތެއްކަމަށް ކަނޑައެޅި ހިސާބުން ޔަހޫދީންވަނީ ފަލަސްތީނުން މުސްލިމުން ބޭރުކޮށް ޔަހޫދީން ވަޒަންވެރިކުރުވުމުގެ މަސައްކަތް ފަށާފައެވެ. ފަލަސްތީނުގައި ތިބުމަށް ޔަހޫދީންނަށް ޖިޒީ ދައްކައިގެން މުސްލިމުން އަޅުވެތިކޮށްގެން ތިބި ތިބުމާ ދެކޮޅަށް ފަލަސްތީނުގެ އާއްމުން ތެދުވަން ނިންމިއެވެ. އެގޮތުން އިސްރާއީލުން ފަލަސްތީނުގެ ބިންތަކަށް އަތްގަދަކުރަން ފެށިތާ 39 ވަނަ އަހަރު ފަހުން 1987 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހު ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުންވަނީ އަޑު އުފުލުމުގެ ގޮތުން މުޒާހަރާ ކުރަން ފަށާފައެވެ.

ފުރަތަމަ އިންތިފާޟާގެ ނަމުން މަޝްހޫރު މި އެއްވުންތަކުގެ ފަހަތުގައިވެސް އިސްރާއީލްގެ ހަމަލާތަކެއްވެއެވެ. އެގޮތުން ރެފިއުޖީ ކޭމްޕެއްގައި ދިރިއުޅެމުންދިޔަ 4 ޒުވާނަކު އެއްވެސް ރަހުމެއް ނެތްގޮތުގައި ޝަހީދުކޮށްލުމަށްފަހު އެއީ އެކްސިޑެންޓެއްކަމަށް އިސްރާއީލުން ބުނުންވެގެންދިޔައީ ފުރަތަމަ އިންތިފާޟާގެ ފެށުމެވެ. މިގޮތުން 6 އަހަރަށް ދެމިގެންދިޔަ މި އިންތިފާޟާގައި މަގުމަތީގައި ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުން އެއްވުންތައް ބޭއްވުމާއި، އިސްރާއީލް ސިފައިންނަށް ގަލުން ހަމަލާދިނުން ކުރިއަށްދިޔައެވެ. އދ.އިން އާއްމުކޮށްފައިވާ ތަފާސް ހިސާބުތައް ދައްކާގޮތުން މިހަމަނުޖެހުންތަކުގައި ގާތްގަނޑަކަށް 1،000 ފަލަސްތީނުގެ އާއްމުން ޝަހީދުވެފައިވެއެވެ.

ފުރަތަމަ އިންތިފާޟާގައި ފަލަސްތީނުގެ ކުޑަ ކުދިންތަކެއް އިސްރާއީލު ސިފައިންނާއި ކުރިމަތިލާ މަންޒަރު

ފުރަތަމަ އިންތިފާޟާ ކުރިއަށް ގެންދިޔުމުގައި އަވައްޓެރި މިސްރާއި ލުބްނާންގެ އެކި ޖަމާއަތްތަކުން ފަލަސްތީނުގެ ދަރިވަރުންނަށާއި އާއްމުންނަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީފައިވެއެވެ. ހަމާސް ވުޖޫދުވެފައިވަނީ ފުރަތަމަ އިންތިފާޟާ ނުވަތަ ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުން އިސްރާއީލާއި ދެކޮޅަށް ތެދުވި އަހަރުގައެވެ. އެއީ ފަލަސްތީނުގެ ރެފިއުޖީ ކޭމްޕެއްގައި ދިރިއުޅުއްވަމުންގެންދެވި މަޝްހޫރު ޝެއިހް އަހްމަދު ޔާސީން އިސްކޮށް ހުންނަވާ އުފެއްދެވި ޖަމާއަތެކެވެ. ހަމާސް އުފެދުނުކަން އިއުލާންކޮށްފައިވަނީ ފަލަސްތީނުގެ އިސްލާމިކް ޔުނިވަރސިޓީ އޮފް ޣައްޒާގައި މިސްރުގެ މުސްލިމް ބްރަދާހޫޑްގެ ފަރާތުން ބެހި ލީފްލެޓެއްގައި އެކަން ޝާއިއުކޮށްގެންނެވެ.

ހަމާސްގެ ބާނީ ޝެއިޙް އަޙްމަދު ޔާސީން

ސިޔާސީގޮތުން އުފެދުނު މިޖަމާއަތުގެ ހަނގުރާމަވެރި ވިންގްކަމުގައިވާ އިއްޒުއްދީން ޤައްސާމް ބްރިގޭޑްސްއަކީ ސީދާ ފަލަސްތީނުގެ މިނިވަންކަމަށް މަސައްކަތްކުރާ ވިންގެވެ. 1987 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން މިއަދާއި ހަމައަށް ޔަހޫދީ ދައުލަތް ބަލައިގަންނަން ކަނޑައެޅިގެން ފާޅުގައި ދެކޮޅުހަދައި، އިސްރާއީލް ސިފައިންނަށް ފާޅުގައި ހަމަލާދީ ފަލަސްތީނުގެ މިނިވަންކަމަށް އަޑުއުފުލާ ހަމާސް ޖަމާއަތުން ވޭތުވެދިޔަ 35 އަހަރުގެ ތެރޭގައިވަނީ އިސްރާއީލުން ދެމުންދާ ހަމަލާގެ ރައްދުގައި އެތައް ފަހަރަކު ތެދުވެފައެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިފަހަރުގެ ހަމަލާ ތަފާތުވީ އިސްރާއީލުން ހިންގަމުންދާ ޖަރީމާތަކާއި ދެކޮޅަށް ފަހުގެ ތާރީހެއްގައި އެންމެން ސިއްސުވާލާ ފަދަ އުކުޅުތައް ބޭނުންކޮށްގެން އިސްރާއީލަށް ހަމަލާ ދީފައިވާތީއެވެ.

އިސްރާއީލާއި ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަކުރުމުގެ އިތުރުން ފަލަސްތީނުގެ އެތެރޭގައިވެސް ހަމާސްގެ ބާރުގަދައެވެ. އެގޮތުން ވެރިކަން ކުރާ ޕަލެސްޓައިން ލިބަރޭޝަން އޮގަނައިޒޭޝަން (ޕީ.އެލް.އޯ.) އާއި އެންމެ ވާދަވެރި ބަޔަކީވެސް ހަމާސްއެވެ. ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި މަގުބޫލު ހަމާސްއިންވަނީ 2006 ވަނަ އަހަރު ފަލަސްތީނުގައި ބޭއްވި މިނިވަން އިންތިހާބު ކަމިޔާބުކޮށްފައެވެ. އެހެންނަމަވެސް ވެރިކަމުގެ ބާރުތައް ދޫކުރައްވަން ރައީސް މަހްމޫދު އައްބާސް ދެކޮޅު ހެއްދެވުމުން ފެށުނު ހަމަނުޖެހުމުގައި ހަމާސްއިންވަނީ ޣައްޒާ އެޖަމާއަތުގެ ބާރުގެ ދަށަށް ގެންގޮސްފައެވެ. ހަމާސްއިން އިސްރާއީލާއި ދެކޮޅަށް ފާޅުގައި މަސައްކަތްކުރުމުގެ ނަތީޖާއަކަށްވީ ހަމާސްގެ ބާރުގެ ދަށަށް ޣައްޒާ ގެނައުމުން އެސަރަޙައްދު އެއްކޮށް ބަންދުކުރުމަށް އިސްރާއީލުން ނިންމުމެވެ. ވޭތުވެދިޔަ 17 އަހަރު ދުވަހު އިސްރާއީލުންވަނީ ޣައްޒާގައި ދިރިއުޅޭ 2.2 މިލިއަން އާއްމުންނާއި ދެކޮޅަށް އެކިވަރުގެ ގަތުލު އާއްމުތައް ހިންގާފައެވެ. އަބަދުވެސް ބުނަނީ ހަމާސް ނައްތާލުމަށްކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އިސްރާއީލްގެ އަމާޒު ފަތްގަނޑަކަށް ހަމާސް ހެދުމަށްފަހު، ހަމަލާދެނީ ފަލަސްތީނު އާއްމުންނާއި ކުޑަކުދިންނަށެވެ. މިގޮތުން އެތައް އާއިލާއެއް އެއްކޮށް ނެތިކޮށްލައި އެތައް ޖީލެއް ނިމިގެން ގޮސްފިއެވެ.

ހަމާސް ޖަމާއަތަކީ ޓެރަރިސްޓް އޮގަނައިޒޭޝަންއެއްކަމަށް ދުނިޔޭގެ ބާރުތަކުން ދެކުނުނަމަވެސް ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުން ދެކެނީ އެހެން ނޫންކަން ހާމަވާ އެންމެ ބޮޑު ސަބަބަކީ، ހަމާސްއަށް މާލީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭ އެއް ބަޔަކީ އެހެން ގައުމުތަކުގައި ދިރިއުޅެމުންދާ ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުންނަށްވުމެވެ. އަވައްޓެރި މިސްރުން ފޮނުވާ ވިޔަފާރި މުދަލުން ނަގާ ޓެކްސް ފައިސާއިން ކޮންމެ މަހަކު އެތައް މިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރެއް ހަމާސްއަށް ލިބެއެވެ. ހަމައެއާއެކު ހަތިޔާރާއި ތަމްރީނުތަކުގެ އިތުރުން އެކި ގޮތްގޮތުން ހަމާސްއަށް އެހީވެދޭ ގައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ގަތަރާއި އީރާނާއި ތުރުކީ ހިމެނެއެވެ.